Կոմիտաս
Միշտ մտածել եմ` ինչի պիտի հասնի մարդը, որ նրա մասին ոչ թե որպես մարդ խոսեն, այլ որպես երևույթ: Թե կան հարցեր, անշուշտ, պատասխաններ էլ կան, սակայն ի տարբերություն առաջինների երկրորդները ոչ միշտ է, որ մեկն են և միշտ չէ, որ դրանք կարելի է գտնել…փնտրել կարելի է, բայց գտնել…
Նույն հարցի առաջ եկել ու կանգնել եմ հիմա` Կոմիտասին որոնելիս: Թեև դեռևս փնտրում եմ պատասխանը, բայց անբեկանելի է` նրան երևույթի անվամբ կնքելը:
Կոմիտասը երգն է մեր, խոսքն է նա, ուսուցանողն ու հայն է: Չեմ ուզում առանձնացնել որևէ աշխատանք, Կոմիտասն ինքն էլ հենց մշակույթն է:
Ասում էր` երաժշտությունը յուրաքանչյուր ժողովրդի ամենամաքուր հայելին է ու հենց նրան էր վիճակված հայ երաժշտական մշակույթի պատմական զարգացման ճանապարհին շրջադարձային դեր խաղալը, այն ավելի ջինջ դարձնելը: Ազգային դասական երաժշտության հիմնադիրը լինելով Կոմիտասը հային, հայի կյանքը տեղափոխեց մշակութային ասպարեզ ու այդպիսով հային դարձրեց համաշխարհային մշակույթի մի մասը:
Միշտ էլ դժվար է ինչ-որ բան ստեղծելը, բայց ավելի բարդ է ունեցածը, արդեն իսկ ստեղծածը դասակարգելն ու վերլուծելը. վերից վար…ու միթե այդ չէր Կոմիտասի գործի մշտական ուղեկիցներից մեկը` հավաքել, տնտղել ու բացահայտել արմատները, հիմքերը` հեռուներ գնացող հայ ու նաև համաշխարհային մշակույթի: Երաժշտությունը մշակույթ է, կոմիտասյան գործերը` մշակութային արժեքներ, որովհետև մշակույթն է, որով խոսում են աշխարհում բոլորը, բոլորին հասկանալի լեզու` մշակույթերեն:
Տարածելով հայ երաժշտությունը Կոմիտասը հայ մշակույթը դարձրեց համաշխարհայինին ճանաչելի ու ամրագրեց դրա ուրույն տեղը: Ու դժվար է ասել, եթե չլիներ Կոմիտասը, մեր ունեցած մշակույթի համար ում էինք պարտական լինելու և թե ունեցածը ինչ չափեր էր ունենալու:
Մշակույթը իր մեջ, անկասկած, պարփակում է հոգին, հոգևորը, որ գուցե նա կանգնած էր այդ հոգևորի ու մշակույթի մեջտեղում, դրանցից էր ստանում ու արարում, դրանով է տարբերվում Կոմիտասը…Նա հայ անճանաչելի, կամ շատ քիչ ճանաչելի մշակույթը տվեց աշխարհին: Ահա թե ինչ արեց նա…ծանոթացրեց հայի հետ. միայն օտարին չէ, որ ծանոթացրեց հային…մեզ ինքներս մեզ հետ ծանոթացրեց, այն իր նշած ամենամաքուր հայելու առաջ կանգնեցրեց: Կոմիտասը հային լուսավորեց` դուրս բերելով խավարից, այդ խավարում ծնված ադամանդները շողի կարիք ունեին, նրա աշխատանքում ամփոփվեց պատմությունը հայի. պանդուխտ ու տունը կորցրած` Անտունի Հայի…
Կոմիտասով էլ շատերը ճանաչում են հային, հայ մշակույթը, ինչու ոչ մշակույթն ինքնին:
Comments
Post a Comment